AYASOFYA-İ KEBİR CAMİ-İ ŞERİFİ'NDE, BİLİM HEYETİ VE KORUMA KURULU KARARIYLA ÇALIŞMALAR DEVAM EDİYOR

Yaklaşık 15 asırdır ayakta olan, 3 kere yıkıma uğrayıp yeniden ayağa kalkan Ayasofya-i Kebir Camisi'nin gelecek nesillere en doğru ve sağlam şekilde aktarılması için başlatılan çalışmalar Genel Müdürlüğümüz yönetiminde sürmektedir. 2023 yılında başlayan ikinci etap restorasyon çalışmaları kapsamında Ayasofya'nın deprem güvenliğinin sağlanması amacıyla caminin ana kubbesinde dış yüzeyde kurşun kaplamalar yenilenirken, bu süreçte yapının mevsimsel koşullardan etkilenmemesi ve iç yüzeydeki mozaiklerin zarar görmemesi için kubbe yüzeyinin geçici çelik konstrüksiyon ile kapatılmasına Bilim Heyeti ve Koruma Kurulu tarafından karar verilmiştir. 

Bu doğrultuda geçici çelik konstrüksiyonu taşıyacak 43,5 metre yüksekliğinde 4 ana kolonun cami içinde ibadeti engellemeyecek şekilde inşasına bilim kurulunca karar verilmiştir. 43,5 metre yükseklikteki sistemin kurulumu ve çelik malzemelerin taşınması için iş makinesi kullanımı gerekliliği tespit edilmiş ve yapının batı yönünden itibaren bir giriş güzergahı oluşturulmasına karar verilmiştir. Bu kapsamda oluşabilecek sabit ve hareketli yüklerin statik hesapları, zeminlerde yükleme testi, zemin sınıfı testi ve georadar taramaları yapılmıştır. 

Tespitler sonrasında, zemin taşıma kapasitesi metrekare başına 25 ton olarak hesaplanmış, koruma amaçlı olarak metrekare başına 30 ton taşıma kapasiteli sistem inşa edilmiştir. Çalışmada kullanacak araçlar da buna göre belirlenmiştir. Çalışmalarda kullanılması planlanan en büyük araç 45 ton ağırlığındadır. Bu aracın metrekareye düşen ağırlığı ise 6 tondur. Hazırlanan özel zemin, en ağır aracın ağırlığını güvenle taşıyacak kapasitededir. Yaklaşık bir yıl süren hazırlık çalışmalarının ardından da projeler oluşturularak ve Bilim Heyeti ve Koruma Kurulu kararları alınarak uygulamalara başlanmıştır.
Caminin batı avlusu girişinden cami harim bölümü girişine kadar tüm zeminde statik hesaplarına uygun olarak bahçe ve iç-dış narteks bölümlerinde prekastlar ve ahşap elemanlar ile desteklenen çelik platform yapılmıştır. Bu sayede hem mermer zeminlerin korunması sağlanmış hem de alan araç girişi için uygun hale getirilmiştir.

Caminin harim bölümünde öncelikli olarak mevcut mermer zeminin belgelemeleri yapılmış, mermer döşemlerin yatak harcının kontrolü sağlanmıştır. Ardından iç mekanda georadar tarama ve zemin sınıfı testi yapılmıştır. 

Yapılan ön çalışmaların ardından iş makinelerinin hareket edeceği tüm alanda hem yükün yayılmasını hem de mermer döşemelerin korunmasını sağlayacak çok katmanlı geçici döşeme sistemi yapılmıştır. 

Ayasofya'nın özgün mermer zemininin zarar görmemesi için sırasıyla; buhar geçişine izin veren örtü, keçe, kum, 18 mm kontra, 10x10 cm ahşap karkas, karkaslar arasına xps levha, karkaslar üzerine sesi önleyen şilte, en üst katmana da baklava sac uygulanarak zeminin tamamen korunması sağlanmıştır. 

Çalışmalar sırasında iş makinelerinin egzoz dumanının yayılmaması için duman emici makineler kullanılmaktadır.